رصدخانه ی ملی ایران (INO)

چند ماهی است که پروژه ی رصد خانه ی ملی به پژوهشکده ی ما آمده و من در سمینارهای مختلف و جلسه های گروهی مون دایم درباره ی این پروژه می شنوم و روز به روز بیشتر باور می کنم که چقدر این پروژه بزرگ است به خصوص برای ما که داریم تازه مشق علم کردن رو یاد می گیریم، بزرگتر هم هست.

مکان یابی رصدخانه چند سالی است شروع شده و انصافا بسیار جدی دنبال شده و گروه‌هایی کاملا حرفه ای مشغول به کارند. فعلا هم که دو مکان برای آن پیشنهاد شده که تا چند ماه آینده محل اصلی قطعی می شه. خب طبیعیه که معماری خود رصدخانه و راه و جاده سازی برای رفتن به او‌ن‌جا و ساخت خود تلسکوپ از مسایلی است که باید براش برنامه ریزی کرد. قراره تلسکوپ این رصدخانه یه تلسکوپ کلاس دو متری باشه. 4-5 هدف براش طراحی شده که باید بعد از مطالعات لازم یکی اش انتخاب بشه. برای این کار باید گروه های مطالعاتی ای تشکیل بشه که مستقل از کار تکنیکی ساخت و کارهای مدیریتی، بنشینند و در این زمینه ها مطالعه کنند تا جایی که با سطح کار پژوهشی در اون زمینه هم آشنا بشند و درش شروع به کار کنند. بالطبع این گروه باید از فیزیک پیشه ها باشند. الان 7-8 ماهی است که یکی از این گروه ها تشکیل شده (گروه هم گرایی ضعیف گرانشی) و بعضی از اعضای پژوهشکده (و من) در آن هستیم و مشغول مطالعه و انجام یه سری محاسبات دست گرمی در این زمینه هستیم. برای اهداف پیشنهادی دیگر هم باید گرو‌ه های مطالعاتی تشکیل بشند و کار کنند که در آخر یک هدف انتخاب شود. البته در آخر، تلاش ِ باقی گرو‌ه ها بی ثمر نمی ماند، هرچند که نمی توانند در طرح‌های رصدی رصدخانه ی ملی شرکت کنند، اما همین مطالعات کم کم باعث می شه شاخه های جدید نجوم و کیهان‌شناسی هم به ایران بیاد.

تازه طراحی آشکارسازها ( که اهمیتشون به اندازه ی تلسکوپه) هم بسیار حساسه (به خصوص برای ما که در تحریم هم هستیم) و برای اون‌ها هم باید از حالا گروه های مطالعاتی تشکیل بشه. دیگر این که مدیریت داده‌ها در رصدخانه‌های امروزی بسیار مهمه. حجم زیادی داده تولید می شه و ثبت و مدیریت اون ها یک کار حرفه‌ای است. یکی از بهترین جاهای تمرین این موضوع در رصدحانه‌ی مجازی است که قبلا هم در این باره نوشته‌ام. آشنایی با روش‌های طبقه بندی و تحلیل و جستجوی داده ها و ... همه در رصد‌خانه ی مجازی جمع‌اند. در دنیای مدرن رصدخانه هایی بوده اند که بعد از چند سال از تاسیس عملا به خاطر مشکل مدیریت داده ها تعطیل شده‌اند.

یکی از مشکلات فعلی ما اینه که منجم و کیهان شناس حرفه‌ای بسیار بسیار کم داریم وانبوهی از کار هست. البته من امیدوارم که اگر همین جمع اندک هم کار رو جدی بگیرند و خوب کار کنند، اثر جنبی همین رصدخانه می شه تربیت منجم، مهندس و "کامپبوترکار" حرفه‌ای. اما باید باور کنیم که توانایی فعلی مون چقدر کمه و باز هم باور کنیم که نیاز داریم کسانی رو بفرستیم به خارج از ایران که آموزش ببینند و برگردند(البته اگر برگردند). همون کاری که گروه ذرات بنیادی انجام داده و به نظر می رسه در راه خوبی قرار گرفته.