فرهنگ

این بار که به ایران آمدیم، برای اولین بار این فرصت را پیدا کردم که در خیابان‌ها رانندگی کنم. من با تقریب خیلی خوبی رانندگی را در کانادا یاد گرفته‌ام و قبل از آن هم سابقه‌ی رانندگی نداشتم. برای همین در این سفر با کنجکاوی به وضعیت ترافیک و رانندگی مردم دقت می‌کردم. هم ترافیک و هم رانندگی در دو شهر مشهد و اصفهان به مراتب از تهران بدتر به نظر می‌آمد. در مشهد سرعت متوسط ماشین -با در نظرگرفتن تعداد ماشین‌ها و پهنای خیابان- در جایی که مثلا باید ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر در ساعت می‌بود کمتر از ۳۰ کیلومتر در ساعت بود. یکی از مشکلات اساسی در مشهد و اصفهان پارک‌های دوبل و سوبل ماشین‌ها در حاشیه‌ی خیابان‌ها و در نتیجه‌ی آن کم شدن قابل ملاحظه‌ی عرض خیابان بود. بویژه که این توقف‌ها و پارک‌ها باعث می‌شد ماشین‌ها مدام مجبور به عوض کردن خط شوند که خودبخود همان هم ترافیک را زیادتر می‌کرد. تا آن جا که من دقت کردم پارک‌های دوبل در بسیاری از موارد نتیجه‌ی بی‌انگیزگی مردم برای یافتن جای پارک بود تا نبودن جای پارک. گویا هر کسی باید ماشینش را در کمترین فاصله از محل پیاده‌شدنش پارک می‌کرد.

به نظر من این اتفاق که تاثیر زیادی در بیشتر شدن ترافیک داشت دلیلی نداشت جز نبودن پلیس. در تمام مدتی که من در مشهد بودم شاید یک پلیس هم در خیابان‌ها ندیدم (البته پلیس راهنمایی رانندگی:-) ). طبیعی است در یک چنین وضعیتی افراد هیچ انگیزه‌ای برای احترام به قوانین نداشته باشند. در شهری که من اکنون زندگی می‌کنم، تنها ۳ دقیقه دیر آمدن برایم یک قیض ۳۰ دلاری را به ارمغان آورد. در همه‌جای دنیا بخش مهمی از احترام به قوانین رانندگی نتیجه‌ی جریمه‌های سنگین پلیس است تا آن چه که در ایران به «فرهنگ‌ رانندگی» مصطلح شده است.

آن موقع که من در شریف درس می‌خواندم کنار در ِ اصلی دانشگاه شریف یک بانک ملی بود که من هم در آن حساب داشتم. رفتن به این بانک همیشه برای من مصیبتی بود. در هر باجه در هر زمان ۵-۶ نفر بودند که هر یک سعی می‌کرد نفر اول باشد. هر کسی نفر کنارش را به گوشه هل می‌داد و دفترچه‌ی بانکی‌اش را به جلو. در چنین وضعیتی دعوا اجتناب ناپذیر بود. اعصاب همه خرد می‌شد و همین امر چه اندازه بازده کاری افراد را در همان روز پایین می‌آورد. چند سالی است که به لطف بانک‌های خصوصی در بانک‌ها شماره‌ می‌دهند. در این سفر که بانک رفتم یک ساعت انتظار کشیدم اما انتظاری که ذره‌ای ناراحتم نکرد. با خیال راحت در آن یک ساعت کارهای دیگرم را هم انجام دادم.

می‌توان همه‌جا گفت که ما ایرانی‌ها فرهنگ رانندگی نداریم، فرهنگ رعایت نوبت نداریم و فرهنگ خیلی چیزهای دیگر. بعد هم بگوییم راه‌حل فرهنگ‌سازی و آموزش است. راه‌حلی که عملا انفعال و حواله‌دادن به آینده است. ولی واقع امر این است که مشکلات مملکت ما راه‌حل‌های خیلی ساده و کوتاه دارند. لازم نیست که کتاب‌های درسی‌مان عوض شود. یک مکانیسم ساده طراحی کنید که افراد به انجام کار درست تشویق شوند آن وقت یک‌شبه فرهنگ‌سازی کرده‌اید.